Rola mieszkańców i ekspertów w procesie planowania strategicznego to tytuł konferencji zorganizowanej 22 listopada 2022 r., stanowiącej podsumowanie kilkuletniego procesu prac nad Strategią Lublin 2030, zrealizowanego w ramach projektu Wymyślmy wspólnie Lublin. Partycypacyjnie tworzymy inteligentną Strategię Lublin 2030, który uzyskał dotację w konkursie Human Smart Cities. Inteligentne miasta współtworzone przez mieszkańców zorganizowanym przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.
Problematyka programowania strategicznego, narzędzia partycypacji oraz praktyczne aspekty zarządzania wieloetapowymi projektami angażującymi społeczność lokalną w proces tworzenia strategii to tylko część zagadnień, które zgromadziły w tym dniu w Lublinie decydentów, praktyków i ekspertów z dziedziny planowania strategicznego oraz partycypacji społecznej. W trakcie Konferencji, jej uczestnicy wymienili się doświadczeniami i poznali perspektywę realizacji tego typu projektów w pozostałych miastach biorących udział w konkursie Human Smart Cities. Inteligentne miasta współtworzone przez mieszkańców.
Projekt Wymyślmy wspólnie Lublin. Partycypacyjnie tworzymy inteligentną Strategię Lublin 2030 był w ostatnich latach jednym z kluczowych działań Lublina. W 2021 r. upłynął 9-letni termin wyznaczający horyzont oddziaływania Strategii Lublin 2020. W okresie jej obowiązywania miasto przeszło społeczną, gospodarczą oraz infrastrukturalną metamorfozę, w warunkach stosunkowo dużej stabilności, oddziałując na poprawę jakości życia mieszkanek i mieszkańców. Kolejny okres programowania zbiegł się ze zmieniającymi się dynamicznie uwarunkowaniami społeczno-gospodarczymi, a jego kluczowy fragment zdeterminował wybuch pandemii COVID-19 i pełzający kryzys gospodarczy. Prace nad strategią miasta zbiegły się także w czasie, ze zmianami legislacyjnymi w zakresie kształtowania polityki rozwoju samorządów.
Od początku prac nad Strategią Lublin 2030 przyjęliśmy, że będzie to dokument tworzony w sposób wysoce partycypacyjny. Zaangażowanie mieszkańców Lublina oraz ekspertów wewnętrznych i zewnętrznych uczestniczących w konsultacjach, warsztatach i badaniach, pozwoliły na wypracowanie priorytetów dla rozwoju Lublina na najbliższe lata. W trakcie tego procesu zebraliśmy kilkanaście tysięcy wniosków, ocen i opinii wytyczających kierunki działania i dających punkty odniesienia nie tylko dla zasadniczego dokumentu Strategii Lublin 2030, ale także dla przyszłych strategii sektorowych – mówi dr Krzysztof Żuk, Prezydent Miasta Lublin.
Projekt Wymyślmy wspólnie Lublin. Partycypacyjnie tworzymy inteligentną Strategię Lublin 2030 realizowany jest przez Gminę Lublin w ramach konkursu dotacji Human Smart Cities. Inteligentne miasta współtworzone przez mieszkańców zorganizowanego przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Funduszu Spójności ‒ Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2014‒2020 oraz z budżetu państwa. Głównym celem konkursu było kreowanie, przy użyciu inteligentnych rozwiązań, miasta jako przestrzeni przyjaznej do życia, za którą współodpowiedzialność ponoszą także mieszkańcy, którzy jednocześnie biorą aktywny udział w zarządzaniu i współdecydowaniu o niej.
Strategia Lublin 2030 jest dokumentem wyznaczającym zasadnicze cele rozwojowe Lublina w bieżącej dekadzie. Ich realizacja przyczyni się do zmian społecznych, gospodarczych i przestrzennych. Przeważająca część zadań związanych z rozwojem miasta znajduje się w kompetencjach władz samorządowych. Zadania niemieszczące się w zakresie ustawowych kompetencji i możliwości władz samorządowych, stanowią platformę do działania dla szerokiego grona innych podmiotów, organizacji formalnych i nieformalnych, osób zaangażowanych społecznie i wielu pozostałych grup interesariuszy. Wdrażanie Strategii Lublin 2030 odbywać się będzie również poprzez szereg dokumentów wykonawczych, tzw. dokumentów sektorowych, które sukcesywnie w ramach aktualizacji już obowiązujących lub poprzez uchwalenie nowych, należy maksymalnie skorelować z celami Strategii Lublin 2030 – mówi dr Mariusz Sagan, Dyrektor Wydziału Strategii i Przedsiębiorczości Urzędu Miasta Lublin
ETAPY REALIZACJI PROJEKTU WYMYŚLMY WSPÓLNIE LUBLIN. PARTYCYPACYJNIE TWORZYMY INTELIGENTNĄ STRATEGIĘ LUBLIN 2030
Uzgodnienie powszechnie akceptowanej wizji Lublina w 2030 roku było złożonym procesem, angażującym liczny zespół, wymagającym zastosowania starannie dobranych metod i narzędzi pracy. Projekt podzielony został na etapy, których rezultaty wypracowane zostały kolektywnym wysiłkiem wielu osób i środowisk.
Etap I: Powstanie koncepcji procesu opracowania Strategii Lublin 2030 (IV kwartał 2018 – IV kwartał 2019)
Pierwszy etap prac nad nową strategią poświęcony był opracowaniu ogólnej koncepcji procesu strategicznego i jego architektury, ustaleniu ram merytorycznych oraz określeniu działań i środków niezbędnych do ich realizacji. Powstały plan działania stał się podstawą merytoryczną wniosku nagrodzonego dotacją w konkursie Human Smart Cities. Inteligentne miasta współtworzone przez mieszkańców.
Koncepcja strategii miała być innowacyjna i opierać się na idei Human Smart City 3.0. Nasze działania ukierunkowane były na zastosowaniu na szeroką skalę różnych narzędzi i technik partycypacyjnych. Udział mieszkańców w procesie tworzenia strategii był nie tylko priorytetem, ale kluczową metodą realizacji projektu. Skupienie się na mieszkańcach i zaangażowanie ich w czynny udział na etapie planowania przyszłości miasta pozwoliło przypisać im rolę współautorów, a nie tylko adresatów Strategii Lublin 2030.
Etap II: Ustalanie społecznej wizji przyszłości Lublina (IV kwartał 2019 – IV kwartał 2020)
W drugim etapie prac nad Strategią Lublin 2030 swoje zdanie na temat przyszłości miasta wyrażali mieszkańcy oraz przedstawiciele licznych środowisk i grup interesariuszy. Celem prowadzonych działań było zebranie jak największej liczby opinii i wyobrażeń dotyczących potrzeb i kluczowych wyzwań w zarządzaniu miastem, składających się na wizję jego przyszłości. Osią tego procesu było poszukiwanie odpowiedzi na pytanie: Jaki ma być Lublin w 2030 roku?
Proces zbierania opinii mieszkańców przebiegał dwutorowo. Pierwszą grupę działań stanowiły spotkania tematyczne i środowiskowe realizowane w ramach idei Kafejki Partycypacyjnej przez Zespół ds. Partycypacji oraz wydarzenia organizowane w formie Punktów Mobilnych, spotkań otwartych w dzielnicach oraz działania realizowane przy pomocy instrumentów grywalizacji przez Lubelską Grupę Badawczą. Drugą grupę działań stanowiły prowadzone na szeroką skalę jakościowe oraz ilościowe badania społeczne realizowane przez Zespół ds. Strategii i Badań.
Etap III: Formułowanie kierunków rozwoju Lublina w ramach prac Tematycznych Grup Roboczych (IV kwartał 2020 – II kwartał 2021)
W trzecim etapie prac nad Strategią Lublin 2030 zebrane i opracowane w formie raportów tematycznych dane z działań partycypacyjnych oraz z diagnozy społecznej, gospodarczej i przestrzennej zostały poddane analizie w ramach prac Tematycznych Grup Roboczych (TGR). Skład TGR dobrany został w drodze otwartego naboru, zgodnie z zasadą różnorodności i reprezentacji środowiskowej. Kluczowym zadaniem TGR było opracowanie w cyklu czterech moderowanych warsztatów rekomendacji strategicznych, wytyczających kierunki rozwoju miasta w perspektywie 2030 roku.
Celem, wypracowanych metodami warsztatowymi kierunków rozwoju Lublina, było określenie postępu, jaki ma wykonać Lublin do 2030 roku oraz zdefiniowanie, co należy zmienić i co zrobić, by go osiągnąć. Wszystkie rekomendacje charakteryzowały się jednakową strukturą uwzględniającą wizję, diagnozę, cele oraz proponowane kierunki działań. Zadanie to zrealizowało 120 osób tworzących 12 TGR. Każda grupa robocza składała się z 10 osobowego zespołu ekspertów i „użytkowników” miasta, złożonego z lidera, pracowników miejskiego samorządu, przedstawicieli mieszkańców, reprezentantów organizacji trzeciego sektora, biznesu oraz uczelni wyższych, biorących udział w 4 warsztatach tematycznych i 2 konferencjach. Kierunki rozwoju wypracowane przez Tematyczne Grupy Robocze zostały podsumowane Raportem i stanowiły założenia do projektu Strategii Lublin 2030.
Etap IV: Weryfikacja kierunków rozwoju Lublina w ramach I etapu konsultacji społecznych (II kwartał 2021)
Celem I etapu konsultacji społecznych było zebranie od mieszkańców i mieszkanek Lublina oraz wszelkich interesariuszy miasta Lublin, uwag i opinii na temat zaproponowanych kierunków rozwoju Lublina, stanowiących założenia do projektu dokumentu Strategii Lublin 2030, zawartych w Raporcie Końcowym z prac Tematycznych Grup Roboczych.
Rozwiązania wypracowane przez Tematyczne Grupy Robocze zostały ponadto zweryfikowane pod kątem wykonalności, adekwatności i możliwości realizacji, w tym prawnych i finansowych. Opinie zbierane były w ramach Punktów Mobilnych, otwartych spotkań, dyskusji, a także w ramach cyklu kilkunastu spotkań środowiskowych dotyczących wybranych zagadnień związanych z rozwojem Lublina. Równocześnie kierunki rozwoju konsultowane były ze wszystkimi komórkami organizacyjnymi Urzędu Miasta Lublin, jednostkami organizacyjnymi Miasta Lublin, Radą Miasta Lublin, radami dzielnic i wszelkimi organami doradczymi, opiniodawczymi, pomocniczymi przy Prezydencie Miasta Lublin. Weryfikacja kierunków rozwoju Lublina stworzyła kolejną możliwość włączenia się w prace nad Strategią Lublin 2030 mieszkańcom i ekspertom, którzy nie znaleźli się w składach Tematycznych Grup Roboczych i nie wzięli udziału we wcześniejszych działaniach partycypacyjnych.
Etap V: Powstanie projektu dokumentu Strategii Lublin 2030 (III–IV kwartał 2021)
W piątym etapie prac powstała pierwsza wersja projektu dokumentu Strategii Lublin 2030. Inspiracją do jego opracowania były skonsultowane społecznie kierunki rozwoju Lublina wypracowane przez Tematyczne Grupy Robocze. Nad projektem pracował zespół redakcyjny złożony z pracowników Urzędu Miasta Lublin, przy udziale ekspertów zewnętrznych.
Etap VI: Konsultacje społeczne i opiniowanie projektu dokumentu Strategii Lublin 2030 (IV kwartał 2021)
W szóstym etapie prac, projekt dokumentu Strategii Lublin 2030 wraz ze sporządzoną prognozą oddziaływania na środowisko dla projektu Strategii przeszedł przez wewnętrzne konsultacje i uzgodnienia z komórkami organizacyjnymi Urzędu Miasta Lublin i jednostkami organizacyjnymi Miasta Lublin. Dokument został udostępniony mieszkańcom Lublina do formalnych konsultacji społecznych. W ich ramach realizowane były działania konsultacyjne, m.in. w formie spotkań/debat, w trakcie których mieszkańcy miasta mogli ocenić projekt Strategii Lublin 2030 wraz ze sporządzoną prognozą oddziaływania na środowisko, wypowiedzieć się na temat zawartości i formy dokumentu oraz wnieść do niego uwagi formalne, by te mogły zostać uwzględnione w finalnej wersji dokumentu. Dokument został także poddany procedurze opiniowania i uzgadniania z Zarządem Województwa Lubelskiego, Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska, właściwym Dyrektorem Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie oraz z sąsiednimi gminami i ich związkami.
Etap VII: Uchwalenie dokumentu Strategii Lublin 2030 (I kwartał 2022)
Po przeprowadzeniu uzgodnień instytucjonalnych oraz analizie uwag zebranych w ramach konsultacji społecznych i wprowadzeniu w ich wyniku zmian w dokumencie, ostateczny projekt Strategii Lublin 2030 został przedłożony przez Prezydenta Miasta Lublin pod głosowanie przez Radnych Rady Miasta Lublin i formalnie uchwalony na sesji Rady Miasta Lublin w dniu 27 stycznia 2022 r.
Etap VIII: Rozpoczęcie wdrażania Strategii Lublin 2030 (od I kwartału 2022)
Informacje o projekcie Wymyślmy wspólnie Lublin. Partycypacyjnie tworzymy inteligentną Strategię Lublin 2030.
Informacje o konkursie Human Smart Cities.
